Kra Jurajska/amonity to wymarłe morskie głowonogi. Kształt ich skorupy przypomina zwinięte rogi egipskiego boga Amona – stąd właśnie wzięła się nazwa tych bezkręgowców. Żyły wyłącznie w morzach. Średnica większości z nich wy- nosiła kilka-, kilkanaście centymetrów. Największe jednak okazy miały nawet 2,5 metra średnicy (!). Muszle amonitów powiększały się wraz ze wzrostem ich ciał, przy czym samic były znacznie większe niż samców. Ich szczątki występu- ją w skałach osadowych z okresu od dewonu do końca kredy, czyli żyły ponad 160 mln lat temu. W okolice Łukowa przetransportował je lądolód. Jurajska kra lodowcowa znajduje się w Łukowie przy ul. Żelechowskiej (na terenie byłej cegielni) oraz w Gołaszynie (gm. Łuków). Tu w 1980 r. został utworzony rezerwat Kra Jurajska , w którym ochroną objęto czarny ił jurajski zawierający amonity. Łukowskie amonity odkrył w 1896 r. Nikołaj Krisztafowicz podczas budowy linii kolejowej Łuków-Lublin. Po II wojnie światowej badania nad amonitami znajdującymi się w czarnych iłach jurajskich prowadził prof. UW Henryk Makowski. Ich bogatą kolekcję można obejrzeć w łukowskim Muzeum Regionalnym.
